به گزارش وبدا، 29 آبان به نام روز جهانی کودک نامگذاری شده است. نامگذاری این روز تاکیدی بر مراقبت ویژه از آینده سازان کشور است، چراکه تبدیل این کودکان به یک فرد بزرگسال سالم می تواند بر پیشرفت و توسعه کشور تاثیر بسزایی داشته باشد. بنابراین حفظ سلامت آنها یکی از تکالیف های مهم والدین است. در جامعه امروزی یکی از تهدید کننده های سلامت کودکان چاقی و اضافه وزن است. امروزه چاقی در دوران کودکی و نوجوانی به صورت یک مشکل همگانی درآمده و به سرعت در حال افزایش است. چاقی در سنین کودکی می تواند منجر به چاقی در بزرگسالی شود به طوری که 40-90 درصد کودکان چاق در بزرگسالی از چاقی رنج خواهند برد.

طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، در سال 2022، 37 میلیون کودک زیر 5 سال در دنیا دارای اضافه وزن بودند. بیش از 390 میلیون کودک و نوجوان 5 تا 19 ساله در سال 2022 دارای اضافه وزن بودند. در مجموع 14.6 درصد از کودکان پیش دبستانی در کشورهای کم درآمد در سال 2008 چاق بودند و شیوع چاقی در کل جمعیت 12.4 درصد در همان گروه سنی بود. مطالعات مختلف در ایران میزان شیوع متفاوتی را نشان داده است که شامل 2.5 درصد در تهران ، 1.14 درصد در گلستان ، 6.7 درصد در بیرجند و 2.17 درصد در رشت است.

نوع زندگی امروز، کودکان را از جنب و جوش و بازی های دوران کودکی دور کرده است که نتیجه این بی تحرکی شیوع چاقی و اضافه وزن در آنها شده استبه طوری که این دو عامل میتواند خطر ابتلا به دیابت ، بیماری های قلبی و عروقی ، کبد چرب ، فشار خون و سرطان را در بزرگسالی چند برابر کند.

همچنین از جمله عوارض وزن زیاد می توان به دیابت، فشارخون بالا، بیماری های قلبی و عروقی، بلوغ زودرس در دختران و تاخیر در بلوغ در پسران، ابتلا به برخی از سرطان ها ( سرطان روده، معده و سایر سرطانها)، مشکلات تنفسی و مشکلات روحی مانند، افسردگی و کاهش اعتماد به نفس اشاره کرد.

به موازات اپیدمی شدن چاقی، شیوع کبد چرب به طور نگران کننده ای در دوران کودکی و بزرگسالی در حال افزایش است. در سال های اخیر تغییرات در سبک زندگی باعث افزایش میزان اضافه وزن و چاقی در کل جمعیت شده است که کودکان و نوجوانان نیز از این تغییر مستنثی نبوده اند. کودکان چاق بیشتر از سایر کودکان در معرض ابتلا به بیماری کبد چرب هستند. شیوع کبد چرب در کودکان چاق در کشورهای مختلف از 42.6 درصد تا 77.1 درصد گزارش شده است. در کشور ما نیز مطالعاتی جهت بررسی شیوع کبد چرب در کودکان انجام شده است که شیوع این بیماری را در سنین پایین گزارش کرده اند. تشخیص زود هنگام بیماری کبد چرب در کودکان ضروری است. اگرچه اثربخشی چندین دارو، آنتی اکسیدان ها، مکمل های اسید چرب و پروبیوتیک ها در کودکان بررسی شده است، اما تغذیه سالم و فعالیت بدنی تنها راهبردهای پیشگیری و درمان برای بیماری کبد چرب در کودکان است.

برای پیشگیری از اضافه وزن و چاقی و کبد چرب در کودکان و نوجوانان بهتر است نکات زیر را به یاد بسپاریم:

برای غذا میل کردن قانون بگذارید. بهتر است وعده های اصلی و میان وعده ها هر روز در ساعت مشخصی مصرف شوند.کودک را شب به موقع بخوابانید تا صبح زود بیدار شده و فرصت کافی برای صرف صبحانه داشته باشد. حتما صبحانه بخورید تا کودک این کار را از شما یاد بگیرد.چیبس و سیب زمینی سرخ کرده حاوی مقدار زیاد چربی هستند. سعی کنید به جای آنها از سیب زمینی پخته یا تنوری استفاده کنید.میان وعده های سالم مانند میوه و سبزی برای مصرف فرزندتان در خانه و مدرسه تهیه نمایید.با تزئین متنوع میوه ها و سبزیجات کودکان را به خوردن آنها ترغیب کنید.به جای سس های کم چرب مثل مایونز می توانید در منزل با استفاده از ماست و سبزی های خشک شده معطر، روغن زیتون، آب لیموی تازه یک سس خوشمزه برای کودکان تهیه نمایید.مصرف نوشابه ها، آبمیوه های صنعتی را کم کنید و به جای آن آب، دوغ کم نمک، یا عرقیات سنتی به کودک بدهید.بستنی سرشار از مواد قندی است و کالری بالایی دارد. پس بهتر است کمتر مصرف شود. می توانید با آبمیوه های طبیعی در منزل بستنی یخی درست کنید و به کودک بدهید.به هیچ عنوان از شیرینی ، شکلات، پیتزا و سایر فست فود ها به عنوان پاداش و جایزه برای کودکان و نوجوانان استفاده نکنید، زیرا کودکان گمان می کنند این خوراکی ها بهتر از سایر غذاها هستند.حتی الامکان کیک و شیرینی را خودتان به صورت خانگی تهیه کنید. در غیر اینصورت کیک ها و بیسکویت های ساده را برای خرید انتخاب کنید، زیرا انواع خامه ای و کرمدار و یا با روکش شکلاتی، چربی زیادی دارند.به کودکان خود یاد دهید چگونه می توانند از مقدار قند موجود در محصولات غذایی آگاه شوند. آنها را به رقابت وا دارید که از بین محصولاتی که دوست دارند نوعی که میزان قند کمتری دارد را انتخاب کنند.سعی کنید مقدار روغن و شکر موجود در غذاهای مصرفی خانواده را کاهش دهید.انواع سوسیس و کالباس دارای چربی بالا هستند، مصرف آنها را برای کودکان محدود کنید. برای تماشای تلویزیون و بازی های یارانه ای قانون بگذارید. کودکان نباید بیشتر از 2 ساعت در روز را صرف سرگرمی و فعالیت های نشسته مثل تماشای تلوزیون، کار با کامپیوتر و تبلت کنند.میزان مطلوب فعالیت بدنی برای کودکان حداقل یک ساعت در روز است. به تدریج مدت زمان فعالیت بدنی روزانه کودک را به یک ساعت برسانید.

منبع: دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت